Nieuczciwe praktyki rynkowe w obrocie konsumenckim - czym sa i jak je zwalczać? Jakie roszczenia i komu przysługują?

Konsument podlega prawnej ochronie w obrocie cywilnoprawnym, jako strona nieprofesjonalna. Przedsiębiorców traktuje się bowiem jako fachowców, a konsument może być stroną stosunku prawnego wyłącznie z przedsiębiorcą. W związku z tym, Unia Europejska i Polska podejmują działania, mające zagwarantować konsumentom bezpieczeństwo przed nieuczicwym postępowaniem przedsiębiorców. Przykładem tego jest ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która powstała w konsekwencji wdrożenia dyrektywy Unii Europejskiej w tej sprawie.

Nieuczciwe praktyki rynkowe to takie zachowania przedsiębiorców, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami i wpływają negatywnie na zachowania konsumentów w związku z zawarciem umowy z przedsiębiorcą. W szczególności są to praktyki wprowadzające w błąd (np. udostępnianie fałszywych informacji, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o konkretnym produkcie, jego pochodzeniu, cechach), a także praktyki agresywne. W art. 7 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym został zawarty katalog takich praktyk. Wskazuje się tam m.in.:

-nieuczciwe zachowania związane z tzw. Kodeksem dobrych praktyk,
-reklama przynęta, w której przedsiębiorca oferuje dany towar, ze świadomością, że go nie posiada i nie będzie mógł go konsumentowi sprzedać,
-twierdzenie, że dany produkt będzie dostępny przez ograniczony czas, gdy jest to nieprawdą,
-wywołanie wrażenia, że sprzedaż produktu jest zgodna z prawem, gdy tak rzeczywiście nie jest,
-przedstawianie, że produkt jest darmowy, gdy w rzeczywistości konsument będzie zobowiązany uiścić za niego należność,
-umieszczenie w materiałach faktury lub innego potwierdzenia zawarcia umowy, sugerującego konsumentowi, że zawarł umowę, gdy tak naprawdę nie miało to miejsca.

Są to jedynie wybrane pozycje z obszernego katalogu. Pokazuje nam to, jak ważna jest ochrona konsumenta oraz jakie środki podejmuje prawodawca unijny i krajowy, aby tę ochronę zagwarantować.

Co w razie zaistnienia nieuczciwych praktyk rynkowych?

W sytuacji, gdy konsument stanie się ofiarą nieuczciwych praktyk rynkowych, przysługuje mu szereg instrumentów, pozwalających na przeciwdziałanie im. Ustawa wymienia roszczenia o: zaniechanie nieuczciwej praktyki rynkowej, usunięcie skutków tej praktyki, złożenie oświadczenia (np. o przyznaniu się do stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych), naprawienie szkody, w tym unieważnienie umowy ze zwrotem świadczeń, zasądzenie sumy pieniężnej na cel społeczny.
Warto również nadmienić, że ciężar dowodu że dana praktyka przedsiębiorcy nie jest nieuczciwa, spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się jej stosowanie. Znacząco ułatwia to konsumentowi proces sądowy

Czy warto dochodzić roszczeń związanych z nieuczciwymi praktykami rynkowymi?

Jeżeli czujemy, że w zawarciu danej umowy przedsiębiorca zachowywał się nieucziciwe, bądź też uzyskaliśmy informacje, że ten przedsiębiorca stosował nieuczciwe praktyki rynkowe w stosunkach ze swoimi klientami, warto skorzystać z pomocy radcy prawnego. Czasami bowiem na pierwszy rzut oka nie można stwierdzić, że zachowanie przedsiębiorcy było nieuczciwe, jednak po zagłębieniu się, staje się jasne, że zachowanie przedsiębiorcy naruszało interesy konsumentów. Sprawa może trafić do sądu, więc warto również mieć odpowiednią reprezentację w procesie przeciwko przedsiębiorcy.