Zadośćuczynienie - czym jest i kiedy przysługuje

Zadośćuczynienie jest świadczeniem jednorazowym o charakterze pieniężnym, które ma na celu zrekompensować osobie poszkodowanej cierpienia fizyczne i psychiczne, które poniosła w związku z danym zdarzeniem.

Cierpienia te nazywa się krzywdą. Krzywda natomiast to wszelkie ujemne następstwa wywołane czynem niedozwolonym.

W jakich sytuacjach przysługuje zadośćuczynienie?

Kodeks cywilny przewiduje wprost możliwość przyznania poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia w pięciu wypadkach, tj. w razie:

• wyrządzenia szkody na osobie przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej, gdy okoliczności, wskazują, że wymagają tego względy słuszności;
• uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia;
• pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu;
• śmierci poszkodowanego;
• naruszenia dobra osobistego.

Poza przypadkami określonymi w Kodeksie cywilnymi, także niektóre z ustaw szczególnych dopuszczają możliwość przyznania zadośćuczynienia (np. 943 Kodeksu pracy, tj. w sytuacji wywołania na skutek stosowania mobbingu rozstroju zdrowia u pracownika).

Zadośćuczynienie jest dochodzone najczęściej w drugim z wyżej wymienionych przypadków, tj. jako naprawienie szkody niemajątkowej powstałej w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Zatem przykładowo w razie różnych uszkodzeń ciała powstałych w wypadku samochodowym.

Odszkodowanie a zadośćuczynienie

Należy pamiętać, że odszkodowanie i zadośćuczynienie są odrębnymi roszczeniami, które jednak często są dochodzone łącznie (o różnicach pomiędzy odszkodowaniem a zadośćuczynieniem możesz się dowiedzieć więcej w artykule "Czym różni się odszkodowanie od zadośćuczynienia"). Warto poznać różnicę pomiędzy tymi instytucjami, ze względu na fakt, że przysługują one w odmiennych sytuacjach.

Dochodzenie zadośćuczynienia

Dochodzenie roszczeń z tytułu zadośćuczynienia nie zawsze jest proste. Konieczne jest bowiem dokładne określenie krzywdy jaką doznał poszkodowany oraz wskazanie jak cierpienia poszkodowanego przełożyły się na jego codzienne życie. Dodatkowo trzeba pamiętać, że przepisy prawa nie określają sposobu obliczania wysokości zadośćuczynienia, pozostawiając to w dużej mierze swobodzie orzekającego sądu. Powyższe z kolei powoduje, że domagając się zadośćuczynienia warto przeanalizować sumy zasądzane przez sądy w podobnych sprawach.